Os físicos ven "natural" o cambio de hora estacional a pesar dos colectivos que queren quedar en horario de inverno

Os españois inauguran o horario de inverno este fin de semana, atrasando unha hora o reloxo na madrugada do domingo 27 de outubro. Este cambio trae consigo, desde hai uns anos, un debate entre expertos sobre se España debe manter esta práctica ou se debería manter un horario fixo durante todo o ano.

A Comisión Europea propuxo en 2018 que os países da UE eliminasen o cambio de hora estacional. Cada país, segundo determinou posteriormente o Parlamento europeo, debía decidir en que horario van vivir os seus cidadáns antes de 2021. Pero mentres países como Portugal xa anunciaron que seguirán cambiado a hora na primavera e outono.

En España, o Executivo creou unha comisión de 14 'sabios' para determinar a conveniencia ou non de eliminar o cambio de hora estacional e, en caso de decisión afirmativa, decidir que horario era máis adecuado, o de verán ou o de inverno.

En marzo do ano pasado, esta comisión presentou un informe no que non chegou a ningunha "resolución concluínte", tendo en conta da "gran cantidade de repercusións de impacto" que ten esta medida en campos como o económico ou o cultural. A nivel europeo, os estados membros emprazáronse a estudar a cuestión ata 2021.

Un dos defensores de que España manteña todo o ano un horario continuo é a Comisión Nacional para a Racionalización dos Horarios Españois (ARHOE). En concreto, avoga por fixar o GMT+1 baseándose en que "o seu impacto económico é marxinal e o máis acorde con factores como saúde, descanso, produtividade e rendemento (laboral e escolar)" da sociedade.

Para os expertos da Comisión, quen defenden os cambios horarios tenden a "demonizar" as horas de escuridade (que se empregan na súa maioría para descansar) e "santificar" as horas de luz solar asociadas ao lecer. Ao seu xuízo, esta postura esquece que este período tamén é "bo para producir e ser competitivos".

NON CRE QUE SEXA SÓ UN DEBATE CIENTÍFICO

ARHOE argumenta que se "obvian outros factores como son as diferentes épocas do ano, o clima e a distribución de horas" que ten o país segundo a súa posición xeográfica, así como "a diferente oferta de lecer, comercio e consumo". "Por exemplo, na época de rebaixas hai unha incidencia de poboación na rúa durante as horas de tarde independentemente da luz e escuridade existente", apunta.

Por iso, cre que este debate non é "estritamente físico nin científico" e chama a que se teña en conta a parte social, educativa, económica e de saúde como "elementos fundamentais para adoptar decisións respecto diso".

Esta postura é oposta, precisamente, á que defenden algúns científicos. O profesor do departamento de Física da Materia Condensada da Universidade de Sevilla, José María Martín-Olalla, cre que o cambio de hora bianual é "máis natural" do que se di habitualmente e non se trata dunha "ocorrencia" cuxo único propósito é "molestar dúas veces ao ano".

UN CAMBIO COORDINADO

Segundo explicou a Europa Press, a actividade humana sempre se axustou co ciclo das estacións, unha situación que se converteu en algo "máis complexo" cando empezou a regularse con reloxos e horarios, no século XIX.

Tal e como explica Martín-Olalla, se unha sociedade elixe unha hora próxima ao amencer invernal para que os escolares non entren de noite á escola verían como en maio e xuño chegarían ao colexio tres horas despois da saída do sol, o que lles expón a máis calor. Poderíase adiantar a hora de entrada ao colexio neses meses, aínda que, segundo indica o experto, non se pode facer aos poucos (cinco minutos cada semana, por exemplo), senón "a golpe dunha hora".

Ademais, apunta que este cambio non pode facerse cando os responsables da escola queiran pois perturbaría a vida das familias. Por iso, ao seu xuízo, "a forma máis eficiente e coordinada de facer este movemento é cambiando a hora do reloxo todos, o mesmo día e á mesma hora, de forma que ninguén se desfasamento respecto doutro".

"En conxunto as sociedades modernas presentan hábitos horarios moi constantes ao longo do ano e, á vez, compasan a actividade ao ciclo estacional axudadas polo cambio de hora estacional", explica, para sinalar que "eliminar o cambio de hora non vai eliminar as estacións" e, por tanto, que os días sexan máis longos no verán e máis curtos no inverno.

HAI QUE TER EN CONTA AS ESTACIÓNS

Ademais, Martín-Olalla sinala que estudos de médicos e fisiólogos moi críticos co cambio de hora centran a súa atención nos efectos das transicións e eluden o seu papel regulador en relación co ciclo estacional, así como analizar e explicar o papel da latitude. "Tratan o problema coma se non houbese estacións, coma se non houbese un por que á práctica, coma se non houbese un por que a facer as cambios en marzo e outubro, e non en calquera outros meses", denuncia.

De forma similar expresouse o catedrático do departamento de Física Aplicada da Universidade de Santiago de Compostela, Jorge Mira, que é, tamén, un dos expertos que forman parte da comisión nomeada polo Goberno para o estudo da reforma da hora oficial.

Mira pon os seus ollos no caso portugués, que leva máis dun século facendo este cambio bianual --España ao redor de 40 anos-- e probou as distintas opcións que expón Europa nun "experimento social único", xa que implica aos 10 millóns de habitantes deste país. "Chegaron á conclusión de que o mellor era manter o cambio de hora", apuntou.

O científico ve normal que os países escandinavos non teñan problema en manter o mesmo horario todo o ano, posto que non teñen tantas variacións entre días e noites pola súa latitude e cambiar unha hora arriba ou abaixo non ten consecuencias. Con todo, en zonas como a que se atopa España a vida dunha persoa, adoitada levantarse co Sol, pode sufrir moitos cambios.

Así, Mira expón a situación de que o país decidise adoptar a hora de inverno (GMT+1) os 365 días do ano. Neste caso, indica, no extremo oriental, por exemplo, en Cataluña, habería catro meses ao ano que estaría a amencer ás 5 ou 6 da mañá. Pola contra, no verán no extremo occidental, por exemplo, en Galicia, outro catro meses amencería ás 9 ou 10 da mañá.

"Pensan que lle pode ordenar ao planeta Terra a circular de forma homoxénea", lamenta o catedrático da Universidade de Santiago, antes de explicar que isto só podería ocorrer na zona do ecuador, onde non se fai cambio de hora.

Do mesmo xeito, Mira contradí a ARHOE e sinala que si habería un impacto económico e no consumo ao reducirse as horas de luz. Ademais, destaca que un comunicado da Comisión Europea ao Consello Europeo explicou en 2007 que "no estado actual da investigación" non hai datos concluíntes estatisticamente que indiquen que os cambios de hora supoñan un perigo para a saúde dos cidadáns.

ESPAÑA MANTERÁ O SEU ACTUAL FUSO HORARIO

Por outra banda, a comisión encargada de estudar a conveniencia ou non de eliminar cambio horario estacional, ditaminou que España debía manter o seu actual fuso horario, un debate paralelo ao do cambio de hora estacional e no que algúns se inclinaban por que España adoptará o fuso horario de Londres e Portugal fronte ao de Berlín.

"España leva empregando o mesmo fuso horario desde hai máis de 30 anos, que coincide co de Alemaña e remóntase á época franquista", indicou en marzo a ministra portavoz Isabel Celaá.