Muíños da Regueira e do val fluvial do río Lourido, o patrimonio esquecido

O Plan xeral de ordenación municipal do Concello de Cabana de Bergantiños, aprobado inicialmente por acordo do Pleno do 22 de marzo de 2018, "esquece catalogar o importante conxunto etnográfico e patrimonial dos doce muíños da Regueira, na parroquia de Corcoesto", denuncia a Asociación ambiental e cultural Petón do Lobo.

A asociación tamén critica que o plan obvia o patrimonio etnográfico do val fluvial do Lourido, e en concreto, os muíños do Prillán e de Baralláns, ademais de a ficha de patrimonio do antigo cemiterio civil de Corcoesto.

Estas omisións estarían a incumprir a Resolución do 14 de febreiro de 2017 da Consellería de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio da Xunta de Galicia, que establecía o alcance do documento e, expresamente, a recollida deste patrimonio pola súa importancia.

O conxunto etnográfico e patrimonial da Regueira está formado por 12 muíños, dos que dous foron muíños de maquía e os restantes, de herdeiros ou de pezas (o muiño coñéceselle polo nome da familia que tivese máis pezas ou días de moenda). Algúns deles dispoñen dunha canle ou acueduto que conduce a auga ao muíño, outros en cambio, son muiños de cova, afundidos no cauce do río e onde a auga vertía directamente neles.

O lugar de A Regueira é un área de alto valor ambiental e ecolóxico. Ademais da vexetación de ribeira e riparia, hai algunha fraga de árbores autóctonas de gran beleza natural e paisaxística.

Os muíños 1 e 2 están ubicados baixo da ponte da Regueira. Os outros localízanse augas arriba ao longo do cauce, o rego de Santa Margarida, que nace en Baneira, aos pés do monte Perrol. Atravesa o val de Bello e de Cures ata chegar A Regueira, onde recolle as augas doutros cauces menores para rematar no río Cardezo, afluente do río Anllóns.

O esplendor destes muiños estivo entre a década dos anos 1920 ata 1970. A Regueira era o centro da vida social, económica e cultural destes anos. A chamada “Casa de Pedro da Regueira”, hoxe parcialmente en ruínas, chegou a ser incluso sede de varios plenos municipais, naquelas datas nas que o concello de Cabana de Bergantiños non dispoñía de casa consistorial e mentras esta era construida. Dispoñía de tenda ultramarinos, ferretería, librería, bar e casa de apostas (timba). O muiño nº 6 e 7 chegaron a ser refuxio dos Foucellas durante a dictatura.

A listaxe dos muíños é esta:

Muíño Nº. 1 ou Muiño de Leis de Cardezo.

Muíño Nº 2 ou Muiño de Martínez.

Muíño Nº 3 ou Muiño da Señora e de  Sánchez.

Muíño Nº 4 ou Muiño de Baneira.

Muíño Nº 5 ou Muiño do Camiño.

Muíño Nº 6 ou Muiño de fariña de millo da Regueira (muiño de maquía).

Muíño Nº 7 ou Muiño de fariña de trigo da Regueira (muiño de maquía).

Muíño Nº 8 ou Muiño de Vinculeiro e do Picoto.

Muíño Nº 9 ou Muiño dos González.

Muíño Nº 10 ou Muiño do Campo do Río.

Muíño Nº 11 ou Muiño do Medio.

Muíño Nº 12 ou Muiño de Xan.