Ribeira Sacra, ser BIC como paso previo a Patrimonio da Humanidade

A Xunta de Galicia iniciou este venres o procedemento para declarar Ben de Interese Cultural (BIC) coa categoría de Paisaxe Cultural a Ribeira Sacra, un proceso que prevé que estea concluído en decembro de 2018 e que se perfila como paso previo para optar á inclusión deste espazo na lista de Patrimonio da Humanidade da Unesco.

O conselleiro de Cultura, Román Rodríguez, informou da incoación deste expediente nunha rolda de prensa na que tamén participaron a directora xeral de Patrimonio Cultural, María del Carmen Martínez Ínsua, e o secretario xeral técnico da consellería, Jesús Oitavén.

Na resolución que se publica este venres, a Xunta explica que a Ribeira Sacra resulta un "exemplo excepcional" que é necesario protexer, unha preservación que se estende a outros bens e manifestacións que complementan o seu sentido e valor cultural, así como a unha zona perimetral.

De feito, como novidade, o expediente inclúe entre as manifestacións a protexer tres elementos do patrimonio inmaterial galego, como as festas de 'fachas e fachós' de Castro Caldelas; as festas do 'Entroido Ribeirao' de Santiago de Arriba, o 'Oso de Salcedo' e os 'Felos' de Esgos; e a olaría tradicional de Gundivós e Niñodaguía.

Aínda que dependerá do número final de alegacións que haxa que resolver nos tres meses de exposición pública deste documento, a Xunta márcase a data de finais de 2018 como meta para a declaración deste espazo como BIC, o que suporía "acurtar un ano o prazo máximo" para resolver o expediente.

REUNIÓNS TÉCNICAS

Para a publicación deste expediente, explicou a directora xeral de Patrimonio, durante o cuarto trimestre deste ano levaron a cabo 11 reunións técnicas nas que participaron todos os concellos e deputacións implicadas no proxecto, as denominacións de orixe vitivinícolas, as empresas hidroeléctricas e os axentes e asociacións interesados na declaración.

Tras o proceso de exposición pública, que durará tres meses, remitirase o documento aos órganos consultivos para que emitan o seu informe. Os últimos pasos serán a elaboración dun informe técnico da propia Dirección Xeral e a declaración como BIC por decreto da Xunta.

A Ribeira Sacra, que se articula no límite entre as provincias de Lugo e Ourense e que afecta a ambas, é o "máximo expoñente" da "singular relación entre o home e a natureza", segundo apunta a Xunta, xa que implica, ademais de valores culturais, paisaxísticos e patrimoniais, a relación económica da coñecida como 'viticultura heroica'.

Atravesada a área delimitada polo Camiño de Inverno a Santiago, a declaración BIC abarcará 174 quilómetros cadrados e 190 núcleos de poboación en 22 concellos. Será, ademais, o paso previo imprescindible para solicitar a inclusión deste espazo na Lista de Patrimonio da Humanidade da Unesco.

DELIMITACIÓN

O territorio BIC proposto pola Xunta limita ao norte no canón do Miño na presa de Belesar (parroquias de Rebordaos no Saviñao e Pesqueiras en Chantada) e ao sueste polo canón do Sil nas parroquias de Vilachá en Pobra do Brollón e de Torbeo en Ribas de Sil. Os límites restantes están definidos pola liña bordo da 'Bocarribeira'.

Ademais desta área, inclúense elementos exteriores ou 'exoámbitos' que contribúen a complementar os valores da Ribeira Sacra, así como unha área perimetral de protección.

No expediente proponse a incoación de protección para 18 novos bens inmobles (monumentos, xacementos, conxuntos históricos ou lugares de valor etnológico), dous elementos mobles e tres manifestacións inmateriais. Ademais, proponse unha nova delimitación para bens xa protexidos.

RÉXIME DE PROTECCIÓN

Jesús Oitavén profundou, pola súa banda, no réxime xeral de protección establecido na resolución de incoación publicada este venres e que será de aplicación provisional ata que o expediente resólvase.

En concreto, o tratamento divídese entre BIC xa declarados con anterioridade, novos contornos de BIC xa declarados, o propio BIC de Paisaxe Cultural e a zona perimetral.

No ámbito dos bens culturais específicos e en toda a Paisaxe Cultural, nos seus contornos e zona perimetral, será de aplicación a Instrución do 8 de novembro relativa ao trámite de autorizacións en materia de patrimonio cultural en bens catalogados.

Nos exoámbitos, pola súa banda, someterase a autorización de Patrimonio segundo o réxime establecido na lei autonómica para monumentos, zonas arqueolóxicas, conxunto histórico ou lugares de valor etnológico. A suspensión de licenzas só alcanzará a aqueles exoámbitos que non fosen previamente declarados.

PATRIMONIO DA HUMANIDADE

Román Rodríguez destacou a relevancia do proceso iniciado este venres para conseguir a futura declaración da Ribeira Sacra como Patrimonio da Humanidade da Unesco, unha decisión que atraería máis turismo, engadiría valor á produción vitivinícola e fomentaría a "creación de emprego" nunha área que pasa por "dificultades".

Aínda así, o conselleiro garantiu que a declaración BIC "non terá influencia directa" na actividade agraria e vitivinícola tradicional na zona, que se "porá en valor".

A maiores, apuntou que a inclusión deste espazo na lista da Unesco levaríaa a un "selecto club" de espazos no ámbito internacional. En concreto, a Unesco recoñece 14 espazos vinícolas e paisaxes relacionadas co Viño como Patrimonio Mundial, situados en Portugal, Francia, Italia, Suíza, Austria, Alemaña e Hungría.